Rijksmonumenten Geldrop

Huis van de brouwer Heuvel 19

HERENHUIS uit 1903, in Eclectische stijl, gebouwd voor bierbrouwer Jos Bolsius. Aan de Molenstraat stond zijn brouwerij. Bolsius bracht met het merk "Cambrinus" zijn bier op de markt. Na Bolsius woonde hier rentenier Raaijmakers. Later burgemeester Van der Putt. In 1936 werd in dit huis de eerste Gemeentelijke Gezondheids Dienst van Noord-Brabant gevestigd. Ook hebben er achtenveertig weeskinderen in huis gewoond. Het huis staat met zijn voor- of oostgevel op de Heuvel. De andere gevels liggen vrij op het perceel. Het heeft een samengestelde plattegrondvorm.

Omschrijving:

Het blokvormige tweelaagse huis heeft een rijke architectuur. Het afgeplatte schilddak heeft kapellen en pironachtige bekroningen gedekt met natuurstenen schubleien. De muren van rode machinale steen zijn gemetseld in kruisverband, met op de hoeken pilasters aangezet met een grijze geprofileerde steen. De muuropeningen zijn omzoomd door een rand van profielstenen, ze zijn voorzien van onder andere rond-, segmentbogen en/of ellipsbogen met aanzet- en sluitstenen, waartussen vullingen en zwikken van veelkleurig tegelwerk in geometrische patronen. Ook het fries bevat dit veelkleurige tegelwerk. In de zijgevel ter plaatse van een sprong in de gevel een ingangsportiek met gemetseld kruisgewelf in gele baksteen, gedragen door hardstenen zuil met bladkapiteel. Hierboven een balkon met balustrade. Tussen de vensters van beide bouwlagen bevinden zich terracotta sculptuurtegels met plantmotieven. De ramen zijn tweedelige kruisvormige schuifvensters. In het portiek een monumentale voordeur met lijst en snijwerk. Aan het gewelf een smeedijzeren veelhoekige lantaarn. Aan de achterkant van het huis een houten serre met glasroeden. In de bovenlichten van de vensters, deuren en in de serre figuratief gekleurd glas-in-lood in Jugendstil, met daarin verwerkt medaillons van diverse waterlandschappen, onder meer een fazant en zonnebloemen. Het huis heeft een zeer gaaf interieur met diverse stijlkamers, waaronder een kamer met ingebouwd Art Deco houten bank met schouw en een ruimte met ingebouwd dressoir geheel van tegelwerk (vermoedelijk afkomstig van de voormalige tegelfabriek "de Porceleyne Fles" uit Delft). De kamers hebben rijk bewerkte stucplafonds en randen met polychroom- en goudschilderwerk. Deze plafonds zijn onder andere gerestaureerd door de kunstschilder Cornelis Le Mair en de huidige bewoner. Granito vloer met randen van Venetiaans glasmozaïek. De deuren en schuifdeuren van vier panelen met snijwerk. Fraai timmerwerk in trappenhuis, waarboven plafond met geschilderde hemel van linnenbehang met zwaluwen en lucht. Veel ruiten van het huis zijn geëtst of gezandstraald onder andere in de achterkamer naar de serre en op het balkon van de verdieping met afbeeldingen van bloemenvazen, fruitschalen en dergelijke. De ruiten zijn vervaardigd in het bekende glasatelier van J.J.B.J. Bouvy uit Dordt. De gerestaureerde ruiten zijn van J.R. du Montaine. Het muurwerk van de serre is tot het plafond geheel betegeld. In het tegelwerk is een vijftal tegeltableaux uit de bouwtijd verwerkt. Het zijn landschappen maar ook portretten van bekende Geldropse mensen, onder meer van Mie Peels bij de Aalsterhut. In de tuin uit de tijd dat burgemeester van der Putt hier woonde een natuurstenen waterput.

Waardering:

Het herenhuis is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de sociaal-economische ontwikkeling, namelijk de stichting van representatieve woningen in het bestaande dorpsbeeld; het is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van het woonhuis. Het object is van architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering, met name de wijze waarop Eclectische motieven en tegelversieringen worden gebruikt ter verhoging van de representativiteit. Het huis is van belang vanwege de architectonische gaafheid van het ex- en interieur, waarbij inwendig een hoge kwaliteit is gerealiseerd door de combinatie van verscheidene ambachtelijke en half-ambachtelijke technieken. Het is van belang vanwege de architectuurhistorische en typologische zeldzaamheid.

* bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Bijzonderheden :

Aan de gevel is in 2016 een gevelsteen geplaatst ter nagedachtenis aan burgemeester K.L.H. van der Putt die als leider van het burgemeesterverzet in Zuid-Oost Brabant door de Duitse bezetters is weggevoerd. Hij heeft in diverse concentratiekampen gezeten en is daaruit nooit terug gekomen.  Onduidelijk is waar en wanneer hij is overleden.  Officieel wordt aangenomen dat hij in Bergen-Belsen is overleden, maar er gaan ook verhalen dat hij jaren later nog is gezien in een Russisch gevangenenkamp in de Goelag-archipel.