Geldrop - Mierlo 1928
De Olympische
zomerspelen van 1928 werden in
juli/augustus in Amsterdam
gehouden. Deze spelen leidden
tot heftige discussies. Voor het
eerst namen vrouwen deel aan de
spelen en de wedstrijden werden
ook op zondag gehouden. In onze
gemeenten werd meer gesproken
over andere zaken. Voor Geldrop
was 1928 het jaar van de gouden
bruiloften. Voor maar liefst
vijf gouden paren werden
buurtcommissies gevormd om op
grootse wijze deze
gedenkwaardige gebeurtenissen te
vieren. In Mierlo waren de
verhoudingen binnen de
gemeenteraad lang het gesprek
van de dag.
Een stakende
gemeenteraad.
Voor 22 augustus was er om vijf
uur 's namiddags in Mierlo een
raadsvergadering uitgeschreven.
Op de agenda stonden o.a. de
aanpassing van de
politieverordening (want, "het
is gebleken dat deze zomer het
Wolfsven is misbruikt om er te
zwemmen"), wijziging van de
gemeentebegroting en het rapport
over de drinkwatervoorziening.
Om tien voor half zes waren
alleen de voorzitter, de twee
wethouders en raadslid Knoops
aanwezig. Burgemeester Verheugt
sloot de vergadering. Kort
daarna kwamen de andere
raadsleden binnen. De
burgemeester stuurde ze naar
huis met de mededeling dat er
vrijdag 24 augustus om vijf uur
opnieuw vergaderd zou worden.
Vrijdags herhaalde zich
hetzelfde tafereel. Dezelfde
personen kwamen weer opdagen,
maar de acht andere raadsleden
lieten zich niet zien. De
onderlinge verhoudingen waren
slecht. Raadsleden vonden dat
zij te weinig invloed konden
uitoefenen op de agendapunten
van de raadsvergaderingen. De
verharding van de
Wilhelminastraat was echter de
druppel die de emmer deed
overlopen. B en W hadden
besloten, zonder het in de
raadsvergadering te bespreken,
dat eerst de Wilhelminastraat
beklinkerd zou worden. Nou, de
Houtse raadsleden kenden nog wel
een aantal straten op het Hout
die veel harder aan een
opknapbeurt toe waren. Ook de
roddels over de benoeming van de
wethouders had kwaad bloed
gezet. Zes raadsleden, een
meerderheid dus, zou in het cafe
de keuze vooraf al beklonken
hebben. De burgemeester plande
een nieuwe bijeenkomst op
maandag 27 augustus om drie uur
in de namiddag. De raadsleden
zouden meer invloed krijgen op
de inhoud van de agenda. Dat was
blijkbaar voldoende om er voor
te zorgen dat iedereen aanwezig
was. De agenda werd zonder
problemen afgewerkt. In het
verleden maakte de rondvraag een
groot deel uit van een
vergadering. Iedereen had wel
wat te melden over een defecte
straatlantaarn, een slecht
wegdek of overlast van konijnen
in de eigen wijk. In deze
vergadering werd geen gebruik
gemaakt van de rondvraag, want
volgens raadslid Foederer was
dat "monnikenwerk".
Ontwikkeling industrie
Voor personeel van de Fa.
Ignatius de Haes in Mierlo begon
het jaar goed. In hun
loonzakje over december 1927
bevatte namelijk voor alle
gehuwde en ongehuwde kostwinners
een kerstgave die varieerde van
6 tot ruim 23 gulden, een
welkome aanvulling op hun
inkomen. Ook een teken van
de goede gang van zaken bij deze
firma. Bij alle takken van
de industrie in Geldrop en
Mierlo gingen de zaken goed.
Bij de NV Geldropse
tricotagefabrieken werden nieuwe
naaikamers en ateliers gebouwd
die na voltooiing met de reeds
bestaande fabriek, plaats zouden
kunnen bieden aan ca. 500
medewerkers. Nieuwe
medewerkers werden met
advertenties gelokt om er te
komen werken. Vrij vervoer
per tram werd daarin aangeboden.
Ook de NV Wollenstoffenfabriek
van de Heuvel en zoon heeft een
terrein van ongeveer 3000 m˛
aangekocht om er een nieuwe
weverij te bouwen. Na
aanbesteding werd het werk
gegund aan de firma Dudok en
Aerts voor f 36.203. De
fa. Vissers en Eijken kochten
een aantal panden in de
Langstraat. Deze panden
werden gesloopt ter uitbreiding
van de fabrieken. Door de
wollendekenfabriek "Nederland"
wordt uitgebreid met de aanbouw
van een groot magazijn en een
kantoor. Dit werk werd
gegund aan v. Gerven en Verra te
Eersel voor 18.900. De
fabriek van vh Ignatius de Haes
in Mierlo werd met 1200 m˛
vergroot. Het aantal van
200 weefgetouwen kon hierdoor
aanmerkelijk worden vergroot,
wat een grote impuls voor de
textielindustrie in Mierlo was.
Bij vrijwel alle fabrieken werd
personeel gevraagd en een aantal
werkgevers beloofde mooie
secundaire arbeidsvoorwaarden.
Zo kregen alle arbeiders van de
fa. W. Swinkels in Mierlo een
vakantietijd van 3 dagen met
behoud van loon en gehuwden
kregen een kindertoeslag.
Ook de fa. de Haes voerde deze
maatregel in met ingang van 1
januari 1929. Dat het niet
altijd rozengeur en maneschijn
was bleek wel uit het feit dat
in de zomermaanden tijdens korte
periodes van slapte bij de fa.
van den Heuvel diverse arbeiders
zonder inkomen naar huis werden
gestuurd, terwijl in een periode
van drukte tot wel 12 uur per
dag gewerkt werd zonder extra
vergoeding. Ook werd in
Mierlo nog kinderarbeid
geconstateerd bij een werkgever.
Proces verbaal werd door de
politie opgemaakt.
Woningbouw
De uitbreiding van de fabrieken
van de NV Philips in Eindhoven
had ook grote gevolgen voor de
omliggende dorpen. In
Geldrop werden nieuwe woningen
gebouwd op klein Braakhuizen en
bij de Servafabriek aan de
Losweg. Zelfs in Mierlo
werden de laatste huizen die
daar beschikbaar waren verhuurd.
De trams die 's morgens en 's
avonds naar en van Eindhoven
reden waren dan in het spitsuur
druk bezet. De NV Philips
kocht in Tivoli van de baron van
Tuyll van Serooskerken gronden
met een grootte van 186 Ha
om daar 1.000 nieuwe
arbeiderswoningen te realiseren.
In Mierlo waren er begin 1928 in
totaal 985 woningen. Van
de bestaande woningen en andere
gebouwen waren 547 aangesloten
aan het elektrisch net, met een
totaal verbruik over 1927 van
111.251. Een gemiddelde
van 200 kWh per jaar. Ter
vergelijking : het huidig
gemiddeld jaarverbruik is 3.300
kWh per huisgezin.
Scholen
Door al die nieuwe inwoners door
de aantrekkende werkgelegenheid
steeg natuurlijk ook het aantal
kinderen. De pas in
november 1927 geopende R.K.
jongensschool in Mierlo moest
binnen het jaar 2 keer
uitgebreid worden. Ook de
R. K. meisjesschool, met als
hoofd de Eerw. Zr. Bonaventura,
van de Eerwaarde Zusters
Franciscanessen uit Oirschot,
bleek snel te klein.
Op Zesgehuchten wilde het
kerkbestuur onder leiding van
pastoor van Hooff een bijzondere
jongensschool oprichten.
45 ouders van kinderen hadden al
toegezegd dat zij hun kinderen
naar die nieuwe school zouden
sturen. Op 19 mei 1928 besloot
het gemeentebestuur naar
aanleiding van dat verzoek om de
school over te dragen. De
werkelijke overdracht en de
stichting van de r.k. bijzondere
lagere school-C vond plaats op 9
juni 1928. Vier niet-katholieke
leerlingen werden van school
verwijderd en moesten voortaan
de openbare lagere school in de
Stationsstraat bezoeken.
Verder waren er in Geldrop
plannen om binnen afzienbare
tijd over te gaan tot stichting
van een nieuwe bijzondere
meisjesschool voor lager
onderwijs op Groot Braakhuizen,
terwijl de fröbel- en
bewaarschool der bijzondere
school op het Boogaardeind
aanmerkelijk zou worden
uitgebreid. Ook bestonden er
plannen de openbare lagere
school school in de
Stationsstraat om te zetten in
een bijzondere, terwijl dan
enkele lokalen van de oude
school in de Kerkstraat ter
beschikking konden worden
gesteld voor het openbaar lager
onderwijs.
In Mierlo tenslotte werd het
voorstel gedaan om de openbare
lagere school op Hout op te
heffen en over te dragen aan het
kerkbestuur om er een bijzondere
lagere school van de maken.
Aangezien hierdoor de laatste
openbare lagere school in deze
gemeente zou verdwijnen zou
hiermee niet meer kunnen worden
voldaan aan de wettelijke
verplichting om een openbare
school te hebben in een
gemeente. Ingevolge
artikel 19 van de wet op het
onderwijs van 1920 moest er in
elke gemeente een voldoend
aantal openbare lagere scholen
bestaan, doch kon hiervan voor
telkens 5 jaren ontheffing
worden verleend door H. M. de
Koningin. Besloten werd om die
ontheffing aan te vragen.
Als die niet zou worden verleend
zou er een andere oplossing
gezocht moeten worden. Op
5 november vond de plechtige
inzegening plaats van de R. K.
School. Om half tien werd een
plechtige M. Mis opgedragen,
waarna Pastoor Strijbosch de
inzegening verrichtte.
Een nieuwe harmonie
Aan alle oud-leden van de in
1926 opgeheven harmonie La
Reunion Musicale" werd een brief
geschreven om te komen tot de
oprichting van een nieuwe
harmonie. Op 20 maart
kwamen verschillende oud-leden
in vergadering bijeen in de oude
harmoniezaal bij F. van Woerkom
waar bij algemene stemmen werd
besloten tot de oprichting van
een nieuw muziekcorps en tot
aanschaffing van instrumenten
over te gaan. Het
voorlopig bestuur zou bestaan
uit de heren Fr. Bemelmans, W.
v. d. Boom, H. v. d. Linden, M.
v. Laarhoven en Jos. Verleg.
De nieuwe harmonie krijgt als
naam ,,Geldrops Muziekcorps" en
de dirigent wordt H. Smeulders
uit Nuenen. Verscheidene
inwoners van Geldrop hadden zich
reeds als honorair lid laten
inschrijven, om zodoende mee te
werken aan de opbouw van de
nieuwe harmonie. Begin
juni liggen al een aantal
instrumenten ter bezichtiging in
de vitrine van de heer Bemelmans
in de Kerkstraat en op zondag 10
juni wordt na de hoogmis en na
de gebruikelijke groet aan de
burgemeester, de eerste muzikale
rondwandeling door het dorp
gemaakt.
Vervoer en verkeer
Door de grote aantallen
verplaatsingen van personen en
goederen werd de tram
steeds belangrijker. Het
materieel werd dan ook steeds
zwaarder belast met zeer
vervelende consequenties.
Ter hoogte van de boterfabriek
in Mierlo brak de as van een
goederenwagon. Het duurde
geruime tijd voor de lijn weer
vrij was. Passagiers
moesten dus overstappen.
En op 10 november brak van een
goederenwagon komende vanuit
Helmond bij het optrekken tegen
de brug bij het Eindhovens
kanaal de koppelstang. Zes
zwaar beladen goederenwagons
begonnen met grote vaart terug
te lopen. De personentram
die er kort achter reed kon een
botsing niet voorkomen met als
gevolg dat de machine en drie
volgende personenwagens uit de
rails liep. Een van de achterste
goederenwagens was geheel over
de machine heen geschoven,
terwijl de ketel van de machine
was gesprongen. De machinist
kreeg wonder boven wonder geen
letsel en enkele passagiers van
de personentram werden door
glasscherven licht gewond. De
materiële schade was echter
aanzienlijk.
Ook de auto neemt een steeds
groter aandeel in het verkeer,
de wegen (meestal nog niet
verhard) zijn daar echter niet
op berekend. De krant
schreef over de situatie in
Mierlo het volgende : "Wie
tegenwoordig den provincialen
weg passeert op den Heuvel, komt
tot de overtuiging, dat de
toestand daar gewoonweg
onhoudbaar is. De weg maakt op
dat punt tusschen de woning van
den burgemeester en café van
Hoof een scherpe bocht. Nog
onlangs werd bij een aanrijding
tusschen twee auto's een der
inzittenden uit de auto
geslingerd en brak zijn arm,
terwijl 't voertuig geheel
vernield werd. Alle 3 a 4
minuten snorren auto's af en
aan. Daar de meeste naar den
kant der woning van den
burgemeester rijden, wordt de
weg daar deerlijk gehavend,
zoodat diepe groeven ontstaan.
Behalve dat, hebben ook de
vensters en ruiten bij
regenachtig weer veel te lijden
van 't opspattende slijkt. 't Is
daar dan gewoonweg een
modderpoel. Muren, vensters en
ramen van dit mooie huis zien er
dan schandalig uit, bespat als
ze zijn met modder. Wel prettig
voor de bewoners die bij
regenachtig weer den ganschen
dag kunnen schrobben en poetsen
echter met weinig resultaat."
|
|
